Gazeta.pl > Częstochowa > Aktualności >
Skarby przyrody będą pod unijną ochroną?
Skarby przyrody będą pod unijną ochroną? Eliza Kwiatkowska 2007-02-08
Jest szansa, by unijnym programem Natura 2000 objąć nie tylko rezerwat Szachownica w gminie Lipie. Ekolodzy ułożyli dodatkową listę, na której znalazły się trzy kolejne obszary z naszego regionu.
Program ma chronić obszary, na których występują zagrożone gatunki roślin i zwierząt (tzw. ostoje siedliskowe) lub ptaków (ostoje ptasie). Gdy trzy lata temu weszliśmy do Unii, polski rząd zgłosił Komisji Europejskiej listę takich terenów. Okazało się jednak, że została okrojona w stosunku do pierwotnej, szeroko konsultowanej wersji. Ucierpiał m.in. nasz region. Zniknęły aż cztery z pięciu ostoi: Olsztyńsko-Mirowska, Suchy Młyn nad Pilicą, Złotopotocka oraz Dolina Małej Panwi. Została tylko Szachownica w gminie Lipie.
- Decyzja rządu była dla nas niezrozumiała. Wśród wykreślonych miejsc były siedliska gatunków, które są w pierwszej kolejności chronione przez Unię Europejską - tłumaczy Jerzy Parusel, dyrektor Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, który uczestniczył w układaniu pierwotnej listy, a obecnie z zespołem naukowców dokumentuje dla Natury 2000 kolejne ostoje. Centrum stwierdziło m.in., że usunięcie Ostoi Olsztyńsko-Mirowskiej było kompromitacją Ministerstwa Środowiska. Występuje tam przytulia krakowska - endemit rosnący wyłącznie na wzgórzach w Olsztynie - którą na wniosek Polaków włączono do unijnego wykazu roślin chronionych.
Największe organizacje ekologiczne w Polsce stworzyły więc dodatkową listę (tzw. shadow list - listę cieni). Zgłosiły ją do Komisji Europejskiej, wytykając przy okazji błędy w rządowym wykazie. Na tej liście znalazły się trzy ostoje z naszego regionu: Olsztyńsko-Mirowska, Suchy Młyn nad Pilicą i Złotopotocka.
- Teraz obie listy czekają na weryfikację Komisji Europejskiej, która może je zatwierdzić, może odrzucić, może też włączyć własne propozycje - mówi Jolanata Prażuch, wojewódzka konserwatorka przyrody, która koordynuje program Natura 2000 na terenie województwa śląskiego.
Na wieści z Brukseli czekają gminy.
- Ja czekam z niecierpliwością, bo przecież Natura 2000 to nie tylko ograniczenia, ale i pieniądze - mówi Stanisław Sieja, wójt Lipia.
Faktycznie, Unia przewiduje dla gmin dodatkowe pieniądze na ochronę cennych obszarów. Z kolei dla rolników, którzy poniosą straty z powodu objęcia ich ziemi ochroną, hojne dopłaty.
Obaw nie kryje za to wójt Janowa Adam Markowski - Jestem za ochroną cennych terenów, ale w granicach rozsądku. Nie wiem, czy organizacje ekologiczne i instytucje, które będą musiały opiniować wszystkie inwestycje na terenach Natury 2000, nie będą przesadzać z ograniczeniami. Czy np. będę mógł połączyć dwie ścieżki rowerowe przy źródłach Wiercicy?
Ekolodzy liczą, że Komisja Europejska lada moment ogłosi ostateczną listę. - Do wydania decyzji wszystkie zgłoszone obszary podlegają ochronie tak, jakby były już oficjalnie włączone do programu - podkreśla Prażuch.
Ostoje siedliskowe w naszym regionie
? Szachownica. Położona w gminie Lipie, jest cenna ze względu na pięć jaskiń oddzielonych wyrobiskiem kamieniołomu (kiedyś stanowiły jeden obiekt). To jedno z największych zimowisk nietoperzy w kraju. Występują tu także cenny las dębowo-grabowy oraz murawy kserotermiczne ze stanowiskami storczyków. Teren jest objęty ochroną rezerwatu Szachownica.
? Ostoja Olsztyńsko-Mirowska. Leży na terenie Parku Orlich Gniazd, głównie w gminach Olsztyn i Mstów. Są tu dwa rezerwaty przyrody Zielona Góra i Sokole Góry. Ostoja obejmuje wzgórza wapienne z jaskiniami, ostańcami, studniami i lejami krasowymi. Zbocza porośnięte są grądami, buczynami, świetlistą dąbrową, murawami kserotermicznymi i naskalnymi. Występują tu rzadkie i zagrożone gatunki roślin i bezkręgowców, np. motyl modraszek telejus oraz przytulia krakowska - endemit występujący tylko w okolicy Olsztyna.
? Ostoja Złotopotocka. Leży w granicach Parku Orlich Gniazd, w gminie Janów. Obejmuje dolinę górnej Wiercicy oraz okoliczne wzgórza. Utworzono tu cztery rezerwaty przyrody: Bukową Kępę, Kaliszak, Ostrężnik i Parkowe. Są tu ostańce, jaskinie, ponory, leje, studnie krasowe. W dnie doliny Wiercicy rosną fragmenty lasów łęgowych, a przy źródłach endemit - warzucha polska.
? Suchy Młyn. Ostoja obejmuje fragment doliny Pilicy w gminach Koniecpol, Lelów i Szczekociny. Rzeka nie jest tu uregulowana i płynie w meandrującym korycie. Dolina jest zabagniona, a w wielu miejscach są starorzecza. Nad brzegami zachowały się resztki lasów łęgowych i nadrzecznych zarośli wierzbowych. Jest tu też stanowisko jednej z najrzadszych polskich roślin - języczki syberyjskiej.